یا واژه نُسُک با اینکه به معنای مطلق پرشکوه ترین مراسم عبادت و قربانی، ص: 8

عبادت است، آنرا در خصوص قربانی معنی کرده اند:

«فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَریضَاً او بِهِ أَذًی مِنْ رَأسِهِ فَفِدْیَهٌ مِنْ صِیامٍ اوْ صَدَقَهٍ اوْ نُسُکٍ «1»؛

کسی که از شما (حجاج) بیمار باشد یا در سر ناراحتی داشته باشد (و مجبور شود در حالت احرام سر بتراشد) باید با روزه یا صدقه یا قربانی، فدیه دهد.»

از مجموع آیات مربوط به حج می توان دریافت که گرچه تمامی اعمال حج وسیله تقرب به خداست امّا در میان آنها ذبح کردن چهارپایان با نام خدا و تناول از این روزی خداداد با نام و یاد خدا و اطعام به فقرا و میهمانان خدای مهربان بیت القصید حج بوده مهمترین وسیله قرب به خداست و از این رو به آن قربانی گفته می شود.

متأسفانه در عصر ما در اثر دوری از مفاهیم قرآن، و کثرت تعداد حاجیان و محدودیتهای فراوان، مهمترین عمل حج یعنی قربانی از محل خود خارج شده، بیشتر گوشتهای قربانی نه تنها به مصرف صحیح و شرعی خود نمی رسد بلکه به صورت زباله، در زمین دفن و یا سوزانده می شود. و مانند گذشته قربانی همچون ذبح اسماعیل وسیله قرب به خدا، و نزدیک شدن بندگان با یکدیگر و سهیم شدن فقراء در طعام و شادیهای اغنیاء، نیست.

از سویی دیگر آیات مناسک قرآن با آن همه محتوای بیکران، کمتر مورد توجه قرار می گیرد و اغلب به کتابهای مناسک حج- که مجموعه هایی از احکام ظاهری حج و پاسخگوئی به مشکلات، سئوالات و استفتائات حجاج در شرایط زمان و مکان آنهاست بسنده می کنند.

آیات مناسک قرآن بیانگر روح احکام و